Göğüs kafesindeki şekil bozuklukları, hastanın hayatını tehdit eden pek çok farklı sağlık sorununa yol açabilir. En yaygın göğüs duvarı deformitesi olan kunduracı göğsü bazı kişilerde asemptomatik seyrederken bazılarında ciddi nefes darlığı sorunları, şiddetli göğüs ağrısı ve düşük benlik saygısı gibi birçok duruma sebep olabilir. Cerrahi yöntemlerle kolayca tedavi edilebilen kunduracı göğsü, asemptomatik ise tedaviye ihtiyaç duyulmayabilir.
Kunduracı Göğsü Nedir?
Kunduracı göğsü ya da pectus excavatum, göğüsle ilgili gelişimsel bir sorundur. Hastanın kaburgaları ve göğüs kemiği içe doğru büyüyerek göğüste belirgin bir çökük görüntüye neden olur. Bazı hastalarda üst kaburgalar içe doğru gelişirken alt kaburgalar da dışarı doğru çıkabilir. Çocuklarda görülen doğumsal anomaliler arasında en yaygını olan kunduracı göğsü, ergenlik döneminde de gelişebilir.
Kunduracı Göğsü Neden Olur?
Yapılan bir araştırmaya göre kunduracı göğsü çocuklarda en sık görülen göğüs duvarı deformitesi olmakla birlikte genellikle ailede kunduracı göğsü öyküsü olan kişilerde tespit edilmektedir. Ancak bu duruma sebep olan spesifik bir gen de keşfedilmemiştir. Uzmanlar, kunduracı göğsünün hamilelik sırasında yaşanan gelişimsel bir soruna bağlı olarak geliştiğini bulmuştur.
Genellikle hamileliğin ikinci ayında kaburgalar oluşmaya başlar. Daha sonra gelişen kaburgalar göğüs kemiği ile birleşir. Kunduracı göğsü olan kişilerde göğüs kemiği beklendiği şekilde kaynamaz ve göğüs içe doğru görünür. Pectus excavatum olan çocuklarda ayrıca şu sağlık sorunları da olabilir:
- Marfan sendromu
- Poland sendromu
- Ehlers-Danlos sendromu
- Cam kemik hastalığı
- Nooanan sendromu
- Turner sendromu
- Raşitizm
- Skolyoz
Hastalarda görülen bu bozuklukların henüz pectus excavatum ile nasıl ilişkili oldukları tespit edilememiştir.
Kunduracı Göğsünün Belirtileri Nelerdir?
Kunduracı göğsü fiziksel farklılığın dışında herhangi bir semptoma neden olmayabilir. Ancak bazı hastalarda göğüs duvarının içe çökmesiyle birlikte kalp ve akciğerler gibi bu bölgeye yakın olan organlarda da sorunlar oluşabilir. Bunun nedeni içeri doğru büyüyen kemiklerin organlara baskı yapmasıdır. Göğüs bölgesinde organların alanı azaldığı için kalp ve akciğer fonksiyonları sınırlanabilir. Pectus excavatum hastalarında görülen diğer fiziksel belirtiler ise şunlardır:
- Hafif egzersizlerde dahi nefes darlığı
- Şiddetli göğüs ağrısı
- Hızlı ya da düzensiz kalp atışı veya çarpıntı gibi kalp sorunları
- Bitkin veya bayılacakmış gibi hissetmek
- Kalp hırıltısı
- Tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları
Kunduracı göğsü aynı zamanda psikolojik semptomlara da sebep olabilir. Hasta fiziksel görünüşünden dolayı kendini kötü hissedebilir. Bu nedenle benlik saygısında düşüş gözlemlenebilir ve özgüven problemleri yaşayabilir. Bazı durumlarda depresyon dahi görülebilir.
Kunduracı Göğsünün Komplikasyonları Nelerdir?
Pectus excavatum ile ilişkili olarak birtakım komplikasyonlar görülebilir:
Kalp Sorunları
Hastanın göğüs kemiği girintisinin derinliği fazlaysa akciğerlerin gelişimi için gereken alan daralabilir. Göğüs kemiği ve çevresindeki kemikler içe doğru hareket ederek kalbi göğsün soluna doğru itebilir. Bu yer değiştirmenin sonucu olarak kalbin dokulara yeteri kadar kan pompalayamadığı sağ ventrikül disfonksiyonu görülebilir. Ek olarak yine basınç nedeniyle kalp atışlarında düzensizlikler, egzersiz intoleransı ve göğüs ağrısı olabilir.
Solunum Sorunları
Kunduracı göğsü akciğerlere basınç uygulayabilir ve dolayısıyla hasta nefes darlığı yaşayabilir. İleri derecedeki girintiler solunum fonksiyonlarında ciddi bir azalmaya yol açabilir.
Benlik İmajı Sorunları
Pectus excavatum, dış görünüşü de etkileyen bir sağlık sorunu olması nedeniyle hastaların benlik imajına da zarar verebilir. Hasta dış görünüşünden rahatsız olduğu için göğüsteki girintiyi belli edecek kıyafetlerden uzak durabilir ve hatta göğüs bölgesinin tamamen görüneceği yüzme gibi aktivitelerden kaçınabilir. Bazı hastalar girintinin belli olmaması için sürekli öne eğilmiş halde durabilir. Yapılan bir araştırmada kunduracı göğsü olan hastaların ameliyat sonrasında benlik saygısının önemli ölçüde arttığı bulunmuştur.
Kunduracı Göğsü Nasıl Teşhis Edilir?
Kunduracı göğsü fizik muayene ile kolaylıkla teşhis edilebilir. Ancak ergenlik döneminin sonlarına kadar dışarıdan fark edilmeyebilir. Bu gibi durumlarda teşhis için birtakım testler gerekebilir. Bununla birlikte fizik muayene ile kunduracı göğsü teşhis edilse de kalp ve akciğerlerle ilgili herhangi bir sorun olup olmadığının görülmesi amacıyla birkaç farklı test yapılabilir.
Göğüs kemiğinde girintinin derecesini ve kalbin göğsün sol tarafına yer değiştirip değiştirmediğini görmek için röntgen çekilebilir. Yine girintinin şiddetinin anlaşılması ve kalbin mi yoksa akciğerlerin mi sıkıştığını tespit etmek için bilgisayarlı tomografi ya da MR gerekebilir. BT taraması ve MR, vücudun iç yapısının görüntüsünü çeşitli açılardan almaya yardımcı olur.
Hastanın kalp ritminin kontrol edilmesi amacıyla EKG çekilebilir. EKG sayesinde kalp atışlarının normal mi düzensiz mi olduğu görülebilir. Bununla birlikte bu test, kalp atışı sırasında oluşan elektriksel aktivitenin de incelenmesini sağlar. Kalp ve kalp kapakçıklarının iyi çalışıp çalışmadığını görmek için ekokardiyografi de yapılabilir. Kalbin gerçek zamanlı bir görüntüsünü elde etmeyi sağlayan ekokardiyografi ile göğüs duvarının kalp fonksiyonunu ve kalpteki kan akışını nasıl etkilediği anlaşılabilir.
Kunduracı göğsünün akciğer üzerindeki etkisini incelemek için hastaya solunum fonksiyon testi de yapılabilir. Bu test sayesinde hastanın akciğerlerinin tutabileceği hava miktarı ve ne kadar hızlı boşalabileceği ölçülür. Bunun yanı sıra hem kalp hem de akciğerlerin nasıl çalıştığının izlenmesi için efor testi de yapılabilir.
Kunduracı Göğsü Nasıl Tedavi Edilir?
Pectus excavatum tedavisi, hastanın göğsündeki girintinin şiddetine bağlı olarak seçilir. Hastanın durumunun görülmesi için gereken testler yapıldıktan sonra fiziksel görünümü ve semptomları da değerlendirilerek en uygun tedavi yöntemine karar verilebilir. Hastanın yaşadığı semptomlar sağlık sorunlarına ve kozmetik kaygıya yol açıyorsa ameliyat önerilebilir. Örneğin solunum ve kalp sorunları olması halinde cerrahi tedavi yöntemi uygulanabilir.
Kunduracı göğsü olan hastalara nefes almayı ve duruşu iyileştirmeye yönelik egzersizler de tavsiye edilebilir. Nefes egzersizleri ve duruşun düzeltilmesi için tasarlanan bazı egzersizler hafif veya orta dereceli girintileri olanlar ve ameliyat olmak istemeyen hastalar için uygun olabilir. Bununla birlikte semptomlar hafif ise fizik tedavi tercih edilebilir. Hem egzersizler hem de fizik tedavi semptomların azaltılmasına yardımcı olabilir.
Kunduracı göğsünde uygulanan diğer bir tedavi yöntemi ise vakum çanıdır. Vakum çanı olarak adlandırılan özel bir çeşit pompa ile göğüs duvarının yükseltilmesini sağlayan bu tedavi yöntemi hemen hemen her yaştan hasta için uygundur. Ancak şiddetli girintiler için vakum çanı tedavisi yardımcı olmayabilir. Diğer yandan eğer hastada aritmi gibi kalp sorunları, kanama bozuklukları veya kas ve iskelet sistemi bozukluğu varsa bu tedavi yöntemi uygun değildir.
Kunduracı göğsü için uygulanan cerrahi tedavi yöntemlerinden ilki Ravitch prosedürüdür. Ravitch ameliyatında anormal gelişen kıkırdak ve kaburgalar çıkarılarak göğüs kemiği kırılır. Daha sonra uygun pozisyonun sağlanması için göğüs bölgesine bir destek sistemi yerleştirilir. Ameliyat sonrasında göğüs kemiği ve kaburgalar iyileşirken pozisyonları da düzelmiş olur. Ravitch prosedürü genellikle 14 ila 21 yaş arasındaki hastalar için uygundur.
Pectus excavatumlu hastalara uygulanan diğer bir cerrahi tedavi yöntemi ise Nuss ameliyatıdır. Nuss ameliyatının Ravitch prosedüründen farkı daha az invaziv bir teknik olmasıdır. Hastanın göğüs bölgesine küçük kesiler açılıp göğüs kemiği ve kaburgalar dışarı itilir. Yeniden şekillenmelerine destek olmak için kavisli bir metal çubuk bölgeye yerleştirilir ve bunun sabitlenmesi için de bir dengeleyici çubuk koyulur. İstenilen sonuca ulaşıldıktan sonra çubuklar cerrahi olarak çıkarılır. Nuss prosedürü, 8 yaş ve üstündeki hastalar için uygundur.
Kunduracı Göğsü Nedenleri, Tanı ve Tedavisi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Yapılan bir araştırmaya göre kunduracı göğsü çocuklarda en sık görülen göğüs duvarı deformitesi olmakla birlikte genellikle ailede kunduracı göğsü öyküsü olan kişilerde tespit edilmektedir.
Pectus excavatum tedavisi, hastanın göğsündeki girintinin şiddetine bağlı olarak seçilir. Hastanın durumunun görülmesi için gereken testler yapıldıktan sonra fiziksel görünümü ve semptomları da değerlendirilerek en uygun tedavi yöntemine karar verilebilir.