Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Nedir?
Vitamin, hormon, oksijen ve besin maddeleri gibi organların ve dokuların ihtiyacını taşıyan kan, yaşamsal bir sıvıdır. Kan ve kemik iliği ile ilgili ilgilenen dal ise hematolojidir. “Kan bilimi” olarak da bilinen hematoloji, kanda oluşan sorunlar ya da hastalıkları teşhis ve tedavi etmektedir. Kan hastalığı olarak bilinen bazı hastalıklar çocukluk döneminde meydana geldiği için çocuk hematolojisi oldukça önemlidir.
Çocukluk çağı kanserleri; vücut hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde çoğalması ile ortaya çıkan, farklı bölgelerde gelişebilen ve dolaşım yoluyla tüm vücuda yayılarak sağlığı bozan ve hayatı tehdit eden bir hastalık grubudur. Çocuklarda görülen en sık ölüm nedeni arasındadır.
Gerek kan gerekse de kanser ile ilgili hastalıklarda erken tanı büyük bir önem teşkil etmektedir. Bazı hastalıklar bulguları ile erken tanıya sebebiyet verebildiği için çocukta gözlemlenen olumsuzlukta çocuk hematoloji ve onkoloji birimine başvurmak gerekmektedir. Bu dalların uzmanı olan doktorlar gözetiminde çocukların tedavisi yapılmakta ve en kısa sürede sağlıklı hayatına döndürülmesi hedeflenmektedir. Yenidoğandan yetişkinlik yaşına kadar tüm çocuklar için, çocuk hematolojisi ve onkolojisi biriminde; tanı, tedavi, kontrol, tarama ve korunma yolları konusunda hizmet verilmektedir.
Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Hangi Hastalıklara Bakar?
Anemi
Kan kaybı, alyuvar yıkımının fazla olması ve yetersiz alyuvar üretimi anemi hastalığının başlıca nedenleri arasında bulunmaktadır. Folik asit, demir ve B12 vitamini eksikliğinden de oluşabilecek anemiye, kimi zaman alyuvar üretiminde gerekli olan hormonların azalması da sebep olabilmektedir. Anemi, kanser ve kronik rahatsızlığı olanların dışında gebe olan kişilerde de ortaya çıkabilmektedir.
Anemi her yaşta olduğu gibi çocuklarda da sık rastlanan hastalıklardan biri olmaktadır. Erken doğmuş ya da demir ile beslenmeyen çocuklarda ilk 6 ay içerisinde görülebileceği gibi diğer yaşlarda da meydana gelebilmektedir. Çocukların büyüme aşamasında beslenmelerine ve aldıkları vitaminlere bu konuda dikkat etmek gerekmektedir.
Aneminin başlıca belirtileri yorgunluk, solukluk ve halsizliktir. İştahsızlık, ağlarken morarma, yutma güçlüğü ve gelişmelerinde duraklama da çocuklar arasında sıkça görülen belirtiler arasındadır. Çocukların demir eksikliği anemi hastalığının yanı sıra zekâ ve algılama yeteneğini de etkileyebilmektedir.
Aneminin teşhisinde gerekli testlerin yanı sıra aile ve çocuğun geçmişi de oldukça önemlidir. Akraba evliliği, ailede anemi rahatsızlığı olup olmadığı, beslenme, kronik ishal, kan değişimi gibi soruların cevapları da anemi tanısı koymak için sorulan sorular arasındadır.
Akdeniz Anemisi (Talasemi)
Özellikle Akdeniz ülkelerini tehdidi altına alan Akdeniz anemisi bir kan hastalığıdır. Türkiye’de bu ülkeler arasında bulunmaktadır. Türkiye’de Akdeniz anemisi hastası olan 4 bin 500 kişi varken 1 milyon 300 bin kişi de taşıyıcıdır.
Önlenebilir bir hastalık olan Akdeniz anemisi, sadece anne ve babadan çocuğa geçmektedir. Aile bireylerinden bir tanesi bile taşıyıcı olsa çocuğun aynı hastalığa yakalanıp yakalanmama oranı yarı yarıyadır. Taşıyıcı sayısının yüksek olduğu ülkelerde her iki taşıyıcısın da evlenmesi yüksek olasılıktır. Özellikle akraba evliliğinden doğan çocuklarda da görülen bu hastalık öncesi, her iki tarafında gerekli kan testlerini yaptırması ve buna göre karar vermesi gerekmektedir.
Orta ve ciddi Akdeniz anemisi olan çocuklarda büyüme geriliği gözlenmektedir. Bunun yanı sıra kemiklerde daha çabuk kırılma, dalak, kalp ve karaciğer büyümesi de ortaya çıkmaktadır. Soluk bir görünüm, iştahsızlık, koyu renkli idrar, sarılık gibi belirtiler de görülebilmektedir.
Hemofili
Kanın normal pıhtılaşmaması ile ortaya çıkan hemofili rahatsızlığı da kan hastalıkları arasında bulunmaktadır. Kanama bozukluğu olan hemofili hastası olan kişiler, yaralanma ya da kanama durumlarında diğer sağlıklı bireylere oranla daha uzun bir kanama süresi yaşamaktadırlar. Kanama kimi zaman sadece dışarıya değil içeriye de olabilmektedir. Bu da organların ve dokuların zarar görmesine sebep olmaktadır.
Hemofili kalıtsal bir hastalıktır. Anneden ve babadan geçen bu rahatsızlığı alan çocuklar, hemofili hastalığı ile dünyaya gelmektedir. Her hastada rastlanan bulgular farklı olabilmektedir. Hastalığın seviyesine göre değişkenlik gösterebilen belirtiler arasında vücut içi ya da dışında meydana gelen kanamaların yanı sıra sebepsiz burun kanaması, sünnet sonrası kanamamın durmaması, idrarda ya da dışkıda kan, diş çekilme sonrası kanamanın durmaması gibi belirtiler söz konusu olabilmektedir.
- Kan hücreleri (eritrosit, trombosit ve lökositler) ile ilgili olan hastalıklar; lökositoz, lökopeni, nötropeni, trombositopeni, immun trombositopeni, trombositoz gibi.
- Kanama Hastalıkları; hemofili, von willebrand hastalığı,
Lösemi
Lösemi; kemik iliği içerisinde yer alan kök hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde çoğalması ya da işlevini kaybetmesi ile bu hücrelerin kemik iliği, lenf bezleri, dalak, karaciğer, merkezi sinir sistemi ve beyne yayılmasıdır. Kan ya da kemik iliği kanseri olarak da adlandırılan lösemi, çocuklarda meydana gelen kanserler arasında ilk sırada bulunmaktadır. Lösemi her yaşta görülse de 2 ila 5 yaş arasında artış göstermektedir.
Löseminin sebepleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak radyasyon, genetik yatkınlık, kimyasal maddeler ve bazı viral hastalıkların lösemiye sebep olduğu yapılan testlerde görülmektedir. Çocuklarda lösemi hastalığının belirtileri arasında kansızlık, zayıflama, iştahsızlık, bacaklarda kemik ağrıları, burun ve diş eti kanamaları, cilt altında kanamalar ve ateş bulunmaktadır.
- Çocukluk çağı iyi huylu tümörlerin, hemanjiomların tanı ve tedavileri
- Çocukluk çağı lenfoma ve solid tümörlerin (beyin tümörü, nöroblastoma, wilms tümörü, kemik tümörlerinin) tanı ve tedavileri,
- Tümör riski yüksek hastalıkların izlemi