Ülseratif kolit, inflamatuar bir bağırsak hastalığıdır. Sindirim sistemini etkileyen bu hastalık iltihaba neden olduğu gibi karın ağrısı ile ishal gibi semptomlara da yol açabilir. Hem kolon hem de rektumun iltihaplandığı ülseratif kolit tedavi edilmezse sindirim sistemine zarar verebilir.
İltihap, bağışıklık sisteminin bakteri ve virüslere karşı kendini savunma yollarından biridir dolayısıyla bakteri ve virüsler yok edildiğinde iltihap da kaybolur. Ancak ülseratif kolit yaşayan hastanın bağışıklık sisteminde bir sorun oluştuğunda sorun çözülse dahi enflamasyon devam ederek sindirim sistemine zarar verir.
Ülseratif kolit hastanın yaşam kalitesinin düşmesine neden olur ve zaman zaman ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Henüz kesin bir tedavisi olmayan bu hastalıkta tedavi semptomları azaltmak amacıyla hastanın durumuna göre planlanır.
Ülseratif Kolit Nedir?
Ülseratif kolit, bağışıklık sisteminin anormal reaksiyonlar vermesi sonucunda kalın bağırsakta iltihap ve ülsere neden olan kronik bir hastalıktır. Kademeli olarak başlayabilir ve zamanla semptomlar şiddetlenebilir veya bazı hastalarda aniden başlayabilir.
Gastrointestinal sistemi etkileyen ülseratif kolitte kolon veya rektum ya da her ikisi birden iltihaplanabilir. Birçok hastada enflamasyon rektumda başlayarak yukarı doğru yayılır ve kalın bağırsağın tamamında görülebilir. Bu enflamasyondan dolayı kalın bağırsak duvarında ülser adı verilen küçük yaralar oluşur.
Ülseratif kolit nedeniyle bağırsakta oluşan enflamasyon, bağırsağın hareketlerini hızlandırır. Dolayısıyla sık sık boşaltım yapma ihtiyacı oluşturur. Hastalığın neden olduğu bu semptomlar hafif ya da şiddetli olabilir. Bununla birlikte atak ve remisyon dönemlerine göre de semptomların şiddeti değişiklik gösterebilir.
Ülseratif Kolitin Nedenleri Nelerdir?
Ülseratif kolite neyin sebep olduğu henüz tam olarak bilinmemektedir ancak genetik, çevresel faktörler, enfeksiyon, anormal bağırsak reaksiyonları ve diğer sindirim sistemi bozukluklarının ülseratif kolite yol açabileceği düşünülmektedir.
Yapılan çalışmalara göre ailede ülseratif kolit veya Crohn hastalığı varsa kişinin ülseratif kolit geliştirme olasılığı yükselir. Aynı zamanda bazı çalışmalar da belirli genlerin bu hastalığın riskini artırdığını göstermiştir. Bununla birlikte hastada reflü, gastrit veya hemoroid gibi başka bir sindirim sistemi hastalığı varsa bu da ülseratif kolit oluşumuna neden olabilir.
Sindirim sistemindeki bakteri, virüs ve mantarlar gibi sindirime yardımcı tüm mikroplara mikrobiyom denir. Yapılan çalışmalar sonucunda sindirim sistemi hastalığı bulunan ve bulunmayan kişilerin mikrobiyomlarının farklı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Kişinin daha önce yaşadığı bir bakteriyel enfeksiyon, vücutta anormal reaksiyonlara sebebiyet verebilir. Bu anormal reaksiyonlar kalın bağırsakta iltihaplanmaya yol açtığından uzun vadede ülseratif kolite de neden olabilir.
Ülseratif Kolitin Belirtileri Nelerdir?
Ülseratif kolitte semptomlar kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte şiddetleri de farklı olabilir. Atak ve remisyon dönemleri olduğundan iltihaplanma belirli zamanlarda artarak zaman geçtikçe azalır. Ülseratif kolitin semptomları şunlardır:
- İshal
- Ateş
- Yorgunluk hissi
- Karında ağrı
- Rektal kanama
- İştah azalması ve kilo kaybı
- Çocuklarda büyüme bozuklukları
Bu belirtilerin yanı sıra ülseratif kolit yaşayan hastaların dışkısında kan ve mukus da görülebilir. Bunun nedeni bağırsakta oluşan ülserlerin kanamaya neden olmasıdır. Bunlara ek olarak zaman zaman şu belirtiler de görülebilir:
- Mide bulantısı ve kusma
- Eklemlerde şişlik ve ağrı
- Ağız içinde yaralar
- Cilt problemleri
- Gözlerde iltihap
Ülseratif Kolitin Neden Olabileceği Sağlık Sorunları Nelerdir?
Ülseratif kolit zaman zaman bazı sağlık sorunlarına neden olabilir veya bunların oluşma riskini artırabilir. Olası komplikasyonlar şunlardır:
- Şiddetli kanama
- Dehidrasyon
- Kan pıhtılaşması
- Kolon kanseri riskinde artış
- Osteoporoz
Ülseratif Kolit Tanısı Nasıl Konur?
Ülseratif kolit tanısı koymak için hastadan öncelikle kendisinin ve ailesinin tıbbi öyküsü istenir. Daha sonra fiziki muayene ve birtakım testler yapılır. Bu sayede kolit olup olmadığı ve eğer varsa şiddeti ile kalın bağırsağın ne kadar etkilendiği öğrenilir. Tam teşhis benzer semptomlara yol açan Crohn hastalığı veya hassas bağırsak sendromu gibi diğer sağlık sorunları da elendikten sonra konur.
Fiziki muayene esnasında tansiyon, kalp atış hızı ve ateş kontrol edilir. Eğer hastada ülseratif kolit varsa şiddetinin belirlenmesi için semptomlar, test sonuçları ve bu ölçümler bir arada değerlendirilir. Teşhisin konması için kan testleri, idrar tahlilleri ve kalın bağırsak endoskopisi yapılabilir.
Ülseratif Kolit Nasıl Tedavi Edilir?
Ülseratif kolit için belirlenen kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Atak ve remisyon dönemleri bulunan bu hastalığın tedavisinde amaç atak dönemlerini azaltarak hastanın remisyon döneminde kalmasını sağlamaktır. Bu sayede hastalığın etkileri minimuma indirilir. Diğer bir deyişle hastalık nüks ettiğinde semptomlar kontrol altına alınarak bağırsağın iyileşmesi sağlanır.
Ülseratif kolit tedavisinde yaşam tarzı ve diyet son derece büyük bir öneme sahiptir. İyileşmeye yardımcı olması ve yorgunluk hissini azaltması için besleyici bir diyet önerilir. Stresin azaltılması için düzenli egzersiz yapılabilir. Bunlara ek olarak atak dönemlerinde semptomların şiddetlenmesine neden olan bir yiyecek olup olmadığını tespit etmek için diyet günlüğü tutulabilir.
İştah kaybı ve ishal nedeniyle gıda takviyeleri de tavsiye edilebilir. Bu sayede vücudun ihtiyaç duyduğu tüm besinleri alması sağlanır. Bunun yanı sıra tedavi amacıyla ilaç kullanımı gerekebilir veya ameliyat yapılabilir. İlaçlar remisyon dönemini sürdürmek için önemlidir. Atak dönemleri kontrol altına alınarak komplikasyonların gelişmesi önlenir. Doktor tarafından antibiyotikler, ishal ilaçları reçete edilebilir.
Eğer ilaç tedavisine cevap vermeyen şiddetli bir ülseratif kolit söz konusu ise ameliyat tavsiye edilebilir. Ameliyat sonucunda tüm ülseratif kolit semptomları giderileceği için ilaç kullanımı bu noktadan sonra gerekli değildir.
Ülseratif Kolit İçin Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Ülseratif kolit teşhisi koyulmuş kişiler şu belirtiler ile karşılaştığında bir sağlık uzmanından yardım almalıdır:
- Şiddetli karın ağrısı
- Şiddetli rektal kanama
- İdrarda kan
- 2 haftadan uzun süren ishal
- İki günden uzun süre yüksek ateş
- Ciltte veya eklemlerde şişlikler
- Dehidrasyon
Bu belirtilerin hepsi ülseratif kolit ile ilişkilidir. Ancak hastaya ülseratif kolit teşhisi konmadığı halde bu semptomlar görülüyorsa da bir sağlık kuruluşuna gitmekte fayda vardır. Böylece ülseratif kolit veya başka bir bağırsak hastalığı olup olmadığı anlaşılabilir.