Histamin alerjisi, vücutta biriken fazla histaminin yol açtığı rahatsızlıklara verilen addır. Birçok farklı sebepten ötürü vücuttaki histamin seviyeleri yükselebilir. Histamin seviyesi fazla yükseldiğinde vücut sindiremediği histamine tepki gösterir. Mide bulantısı, ateş gibi histamin alerjisi semptomları bağışıklık sisteminin histamine gösterdiği tepkinin sonucudur. Histamin alerjisi, başka hastalıklarda da gözlemlenebilen çok sayıda semptoma yol açabilir. Dolayısıyla histamin alerjisinin ne olduğunu ve neden kaynaklandığını bilmek sağlık açısından önemlidir.
Histamin Nedir, Ne İşe Yarar?
Histamin, beyinle vücudun çeşitli bölümleri arasındaki iletişimde görev alan önemli bir bileşendir. Beyinle bağırsak, mide, rahim, omurilik arasında iletişimi sağlar. Bu organların yaptığı çoğu faaliyet histaminin harekete geçirmesiyle başlar. Aynı zamanda yaralanma, kanama, alerjik reaksiyon gibi durumlarda bağışıklık sisteminin harekete geçmesinde rol oynar. Örneğin, belirli bir maddeye alerjisi olan bir birey bu maddeye maruz kaldığında vücudunun gösterdiği kaşıntı, kızarıklık gibi durumlar histamin sayesinde gerçekleşir.
Bir azot bileşiği olan histamini parçalamakla sorumlu olan iki ayrı enzim vardır. Bu enzimlerden ilkinin adı diamin oksidazdır kısaca DAO olarak bilinir. DAO, sindirim sistemi, böbrek ve timus bezi tarafından üretilir. Histamini parçalayabilen diğer enzim ise kısaca HNMT olarak bilinen histamin-N-metiltransferazdır. DAO ve HNMT birlikte çalışarak görevini tamamlamış olan histamin moleküllerini parçalar ve vücuttan uzaklaştırırlar.
Histamin Alerjisi Nedir, Nasıl Olur?
Organların işleyişi üzerinde etkisi olan histamin vücutta fazla bulunduğunda birtakım sorunlara yol açabilir. Histamin fazlalığından kaynaklanan bu duruma histamin alerjisi adı verilir. DAO ya da HNMT enzimleri histamin parçalama görevini yerine getiremediklerinde vücutta histamin birikir. Genelde DAO enzimi eksikliği ile karşılaşılır. Sık kullanılan bazı ilaçlar DAO enziminin üretimini olumsuz yönde etkiler. Geçirgen bağırsak sendromu ya da İBD olarak da bilinen inflamatuar bağırsak hastalığı DAO eksikliğine yol açabilir. Ispanak, lahana, domates gibi besinler ya da alkollü içecekler gibi histamin salgısını artıran gıdalar geçici histamin alerjisine sebep olabilir.
Histamin Alerjisi Semptomları
Histamin alerjisi semptomları bünyeden bünyeye değişse de en sık görülen semptomlar şu tabloda görülebilir:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Şiddetli baş ağrısı, migren
- Burun tıkanıklığı, sinüzit
- Kronik yorgunluk, bitkinlik
- Kurdeşen (ürtiker)
- Sindirim sorunları
- Düzensiz adet döngüsü
- Ani ateş basması
- Reflü
- İshal
- Öksürük
- Tansiyon yükselmesi
- Taşikardi
- Dalgınlık
- Anksiyete
Histamin alerjisinin semptomlarının çoğu başka hastalıkların da semptomları arasında yer alır. Örneğin, migren hastası ya da reflü hastası olduğunu düşünen bir bireyin sık sık bu tür semptomları yaşamasının sebebi migren veya reflüden ziyade histamin alerjisi olabilir. Kronik histamin alerjisi toplumun %1’inde görülür fakat beslenme düzeni ya da ilaçlar kısa süren histamin alerjisi semptomlarına sebep olabilir. Hastanın histamin alerjisinden mustarip olabileceğini gösteren en büyük etken semptomların yaşanma sıklığıdır. Bulgular eğer yavaş yavaş gelişiyor, bazı dönemlerde daha şiddetli hale geliyorsa bu durum histamin alerjisine işaret ediyor olabilir.
Histamin Alerjisi Teşhisi
Histamin alerjisine sahip olduğu düşünülen hastaya bu teşhisi koymak için birtakım testlerin yapılması gerekir. Histamin alerjisi teşhisinde en sık izlenilen yollardan biri eliminasyon diyetidir. Bu yöntemde, beslenmeden yüksek oranda histamin içeren ve histamin salgılanmasını tetikleyen gıdalar 15-30 günlük süre aralığında tüketilmez ve semptomlar gözlemlenir. Bu süreçte histamin seviyesi düşük besinlerle beslenen hastanın semptomları hafifliyorsa hastada histamin alerjisi olduğu söylenebilir. Histamin alerjisini teşhis etmenin diğer bir yolu kandaki DAO seviyelerine bakmaktır. Kan tahlilinde DAO eksikliği görünüyorsa bunun sonucunda histamin alerjisi yaşanması kaçınılmazdır.
Hangi Besinler Histamin Alerjisine Neden Olur?
Bazı besinler vücudun histamin salgılamasına yol açarak vücuttaki histamin seviyesini artırır. Bu tür besinlerin listesini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:
- Muz
- Domates
- Bakliyatlar
- Çikolata
- Narenciye
- Fındık, fıstık
- Alkol
- Gıda katkıları ve gıda boyaları
Bazı besinler yoğun miktarda histamin içerir. Bu besinler tüketildiğinde vücuttaki histamin seviyeleri artar ve alerjik reaksiyonlar oluşabilir. Histamin bakımından zengin olan besinler şu şekilde sıralanabilir:
- Patlıcan
- Ispanak
- Kabuklu deniz ürünleri
- Kuru meyveler
- Bazı peynirler
- Fermente besinler (yoğurt, kefir gibi)
- Avokado
- İşlenmiş et ürünleri
- Alkollü içecekler
Çalışmaların gösterdiğine göre alkollü içeceklerde yoğun miktarda olan etanol, DAO moleküllerine aktif olarak saldırarak vücuttaki DAO enzimlerinin çalışmasını engelleyebilir ve histamin alerjisini tetikleyebilir. Aynı zamanda siyah çay, yeşil çay, mate çayı gibi çay türevlerinin sık tüketimi DAO enzimlerinin görevlerini yerine getirmelerini engeller. DAO enzimi eksikliği dolayısıyla histamin alerjisi sıkıntısı çekenlerin enerji içeceklerinden uzak durması önerilir.
Histamin Alerjisine İyi Gelen Besinler
Histamin alerjisinin temel sebeplerinden birisi beslenme biçimi olsa da en iyi histamin alerjisi tedavisi yollarından biri yine diyet değişikliğidir. Histaminsiz bir diyet mümkün olmasa da düşük histamin seviyesine sahip besinler tüketmek semptomları hafifletmede yardımcı olacaktır. Histamin alerjisi semptomlarından şikayetçi hastaların tüketebileceği düşük histamin seviyesine sahip besinler şunlarıdr:
- Taze et
- Taze balık
- Yumurta sarısı
- Narenciye dışındaki meyveler
- Domates, avokado, patlıcan ve ıspanak harici sebzeler
- Zeytinyağı
- Kinoa ya da pirinç gibi glutensiz tahıllar
- Süt alternatifleri (badem sütü, soya sütü vs.)
Histamin seviyesi düşük ya da vücutta histamin salgılanmasına yol açmayan besinleri tüketmek, histamin birikmesini önleyerek birçok sıkıntıyı önlemeye yardımcı olur. Histamin intoleransına sahip bireyler diyetlerinde kısa süreliğine az histaminli besinlere yer verip histamin seviyelerini dengeledikten sonra doktor kontrolünde normal diyetlerine geri dönebilirler.
Histamin Alerjisi Nedir? Teşhis & Tedavi Süreci Hakkında Sık Sorulan Sorular
Histamin, beyinle vücudun çeşitli bölümleri arasındaki iletişimde görev alan önemli bir bileşendir.
Histamin alerjisi semptomları bünyeden bünyeye değişse de en sık görülen semptomları yazı içerisinde bulabilirsiniz.