Asperger Sendromu Nedir?

Asperger Sendromu Nedir?



Asperger sendromu, otizm spektrumunun bir parçasıdır ve DSM-5 itibarıyla ayrı bir tanı olarak değerlendirilmemektedir. Otizm spektrumundaki kişilerde birbirinden oldukça farklı otizm belirtileri gözlemlenebilir. Eski tanı kriterlerine göre Asperger sendromu olan kişilerin “yüksek işlevli” olduğu yargısı bulunur. Günümüzde ise otistikler tarafından organize edilmekte olan Merhaba! Spektrum gibi oluşumlar, yüksek ya da düşük işlevli gibi tanımlamaların ayrımcı olduğunu ifade etmektedir.

Asperger Sendromu Nedir?

Asperger sendromu, günümüzde otizm spektrum bozuklukları (OSD) içinde sınıflandırılan ve hastaların iletişim, duygulanım, davranış, düşünce, sosyal ve bilişsel düzeylerde uyum sorunları yaşayabildiği gelişimsel bir bozukluğu tanımlar. Asperger sendromu, ismini 1944 yılında yaptığı çalışmadan dolayı Avusturyalı araştırmacı Hans Asperger’den alır. 2013 yılına kadar ayrı olarak ele alınan Asperger sendromu, psikiyatrik rahatsızlıkların sınıflandırıldığı, tanı-tedavi aşamasında psikiyatri profesyonellerinin sıklıkla kullandığı Türkçe açılımı Mental Hastalıkların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı-5 olan DSM-5’e göre otizm spektrum bozuklukları içinde değerlendirilir.

Otizm spektrum bozuklukları, otizmde görülen bilişsel, davranış, iletişim, sosyal ve düşünce becerilerinde farklı düzeylerde semptomların eşlik ettiği bir grup hastalığı tanımlar. Günümüzde Asperger sendromu, otizm spektrumunun bir parçası olarak kabul edildiğinden ayrı bir hastalık tanımına sahip değildir.

Eski tanı kriterlerine göre Asperger sendromu otizm spektrumunda en “hafif” alt tür olarak kabul edilir ve “yüksek fonskiyonel” düzeyde bir OSD türü olarak tanımlanır. Yüksek fonksiyonel ile kastedilen hastalar genellikle konuşma, okuma, yazma ve kendi bakımını sağlama gibi konularda problem yaşamaz ancak stim (tekrarlayan hareket) ve duygusal çöküş ya da tek bir konuya çok ilgi göstermek gibi belirtiler gözlemlenir. Yüksek işlevli olarak nitelendirilen kişilerin stim vb. davranışlarını maskelemek durumunda kaldığı da bilinir.

Otizmi maskelemeye alışmış ve normlara uygun hareket etmeye odaklanmış kişiler yetişkinlik dönemlerinde de tanı alabilir ancak yetişkinlik döneminde otizm teşhisi koyabilen ve bu konuyla ilgilenen uzman sayısı çok fazla değildir.

Asperger Sendromu Neden Olur?

Yapılan araştırmalara göre otizm spektrum bozukluklarının gelişim nedeni tam olarak bilinmemektedir. Nörobiyolojik, yani sinir sistemini oluşturan hücrelerin doğal fonksiyonlarındaki aksaklıklardan kaynaklandığı tespit edilen OSD’nin kökeninde genetik faktörler ve sinir sisteminin gelişim sürecinin yattığı kabul edilir. Hastaların ebeveynleriyle olan ilişkisi, yetiştirilme tarzı veya kötü iletişim tecrübeleri gibi durumların otizm spektrum bozuklukları gelişmesinde herhangi bir etkisinin olmadığı gösterilmiştir.

Eskiden Asperger sendromu olarak bilinen durumun da sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve gelişimsel faktörlerin rol oynadığına dair çalışmalar mevcuttur. Hastalar iyi bir gözlem ve değerlendirme sonucunda çocukluk çağında OSD tanısı alabilir ve yaşam boyu destek tedavisine başlanabilir. Asperger sendromu olan hastalar yaşıtlarıyla benzer zekâ düzeyine sahiptir. Doğru bir destekleyici tedavi planlaması ile yaşamlarını idame ettirecek şekilde uygun iletişim, sosyal ve bilişsel beceriler geliştirebilirler.

Asperger Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Asperger sendromu yani otizm spektrum bozukluğu farklı düzeylerde bilişsel, düşünce, davranış, duygulanım veya sosyal yönden beceriler açısından zorluklar veya engeller içeren birtakım klinik semptomlara yol açabilir. Aşağıdaki belirtiler OSD kapsamında eskiden Asperger sendromu olarak tanımlanan hastalarda görülebilir:

  • Göz teması kurmaktan hoşlanmamak
  • Diğer bireylerin iletişim sırasında kullandığı vücut dili veya mimikleri algılayamamak
  • İletişim kurulduğunda nasıl cevap vereceğini bilememek, sessiz kalmak
  • Duyguları regüle edebilmek için stim yani vücudun tamamı ya da bir bölgesi (el, parmaklar vb.) ile tekrarlayan hareketler yapmak
  • Duygularını ifade edememek, az gülümsemek, robotik davranış kalıbı sergilemek
  • Seslerden rahatsız olmak, duygusal çöküş yaşamak
  • Çevreye ilginin azalması, içe kapanmak, kendi kendine veya nesnelerle yoğun şekilde iletişim kurmak
  • Rutinlerine çok fazla bağlı olmak, değişiklikten ciddi anlamda etkilenmek


Asperger Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Yukarıda belirtilen belirtileri gösteren çocuklarda bir sağlık profesyonelinden yardım alınması ve olası bir OSD tanısının konulması için sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir. OSD tanı ve tedavisinin düzenlenmesinde birden fazla tıp disiplini iş birliği içinde hareket eder. Çocuğun değerlendirilme sürecinde çocuk psikiyatristinin yanı sıra çocuk hastalıkları uzmanı, pediyatrik nörolog ve gelişimsel pediatri uzmanı da aktif rol oynayabilir.

Hasta, geniş bir sağlık profesyoneli ekibi tarafından detaylı şekilde değerlendirilerek DSM-5 kriterlerine göre OSD açısından tetkik edilir. Hastalık öyküsü ve fizik muayene değerlendirmesi sonucu OSD lehine değerlendirilen hastalarda özel testler yardımıyla hastalığın tanısı kesinleştirilerek tedavi planlaması yapılır.

Asperger Sendromu Tedavisinde Neler Yapılır?

Her hasta kendi içinde değerlendirilmelidir. OSD belirli bir spektrum içinde semptomların seviyesinin değişken olduğu bir hastalık kümesi olduğundan, hastalardaki semptomların dağılımına göre tedavi değişkenlik gösterebilir. Bununla birlikte OSD tedavisinde aşağıdaki yöntemlerin uygulanması gündeme gelebilir:

  • Sosyal yeteneklerin geliştirilmesi: Gruplar halinde veya bireysel görüşmelerde terapist, hastanın sosyal koşullarda kişilerle nasıl iletişim kurabileceğine dair eğitim ve telkinlerde bulunur.
  • Konuşma-dil terapisi: Hastaların iletişim kurarken sesleri nasıl kullanacakları yönünden eğitim verilebilir ve vücut dili, ses tonu, mimikler gibi diğer iletişim araçları konusunda yönlendirmeler yapılabilir.
  • Bilişsel davranışçı terapi: Hastaların duygularını kontrol etmesi, tanıması, farklı koşullarda nasıl davranış göstermesi gerektiğine dair eğitimler verilebilir.
  • Uygulamalı davranış eğitimi: Hastaların istenen olumlu davranışlarının telkin ve ödüllendirmelerle teşvik edilerek, istenmeyen davranışlarının giderilmesine çalışıldığı özel bir tekniktir.
  • Ebeveyn eğitimi: Yaşam boyu sürecek OSD’nin nasıl ele alınması gerektiği, hastayla iletişim ve hastaya destek olunması konusunda hasta yakınlarının eğitilmesi oldukça önemlidir.
  • İlaç tedavisi: Ciddi klinik semptomları olan hastalarda terapi etkinliğinin artırılması, yaşam kalitesinin geliştirilmesi, OSD seyrinde izlenen depresyon, anksiyete gibi sorunların giderilmesi ve semptomların kontrol altına alınması için ilaç tedavisine başvurulabilir.

Asperger Sendromu Nedir? Hakkında Sık Sorulan Sorular

Asperger sendromu, günümüzde otizm spektrum bozuklukları (OSD) içinde sınıflandırılan ve hastaların iletişim, duygulanım, davranış, düşünce, sosyal ve bilişsel düzeylerde uyum sorunları yaşayabildiği gelişimsel bir bozukluğu tanımlar.

Yukarıda belirtilen belirtileri gösteren çocuklarda bir sağlık profesyonelinden yardım alınması ve olası bir OSD tanısının konulması için sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.

Oluşturma: 15.12.2022 12:22
Son Güncelleme: 15.12.2022 12:32
Oluşturan: Medicana Web ve Yayın Kurulu
+A A-