Bazı rahatsızlıkların gelişiminde tekrarlayıcı nedenler etken olduğundan, tedavi başarısının kalıcı olmasını temin etmek amacıyla çeşitli medikal aparatlar kullanılır. Bu anlamda, kan damarları, safra kanalları veya idrar yolu gibi kanal özelliği gösteren dokuların bütünlük ve açıklığının korunması için uygulanan medikal aparatlara stent adı verilir.
Stent Nedir?
Stentler, yapılarına göre metal veya plastik malzemeden olup kanal özelliği gösteren, ağ şeklindeki tüplere verilen isimdir. Kan pıhtıları nedeniyle tıkanan kan damarlarında açıklığın tekrar sağlanarak korunmasını temin ederken, taş veya tümör gibi oluşumlar sonucu vücut sıvılarının akışında aksamanın meydana geldiği safra kanalları, idrar yolları açılmasında da kullanılabilir.
Stent malzemeleri, hedeflenen tedaviye spesifik olarak belirli ilaç maddeleriyle kaplanarak kullanılabilir veya büyük çaplı operasyonlarda greft halinde hazırlanabilir. Stentler, kullanım türü ve malzemesine bağlı olarak, geçici veya kalıcı olarak vücutta tutulabilir. Kullanım yerine göre, ilaç tedavilerinin kullanımı stentin kalıcılığı ve etkinliğinin devamı için gerekebilir.
Stent Uygulaması Neden Yapılır?
Stentlerin temel amacı, uygulanan dokudaki sıvı akışının kesilmeden devam etmesini sağlamaktır. Bu doğrultuda, klinikte en yaygın olarak damar plaklarına bağlı daralan kan damarlarının tekrar açılması amacıyla kullanılır. Kalbin koroner damarları, damar sertliğinin sonucunda plak gelişimi ile birlikte daralabilir ve kan desteğinden yoksun kalan kalp dokusu zamanla zarar görerek kalp krizine zemin hazırlayabilir. Stent sayesinde, plaklar giderilerek damar açıklığı yeniden sağlanır ve stentin kalıcı tutulması ile bu açıklık korunmaya çalışılır.
Bunun dışında, stentler uygulama bölgesine göre aşağıdaki amaçlarla da kullanılabilir:
- Başta beyin olmak üzere organlara ait damarlardaki anevrizma adı verilen anormal genişlemelerin giderilerek normal damar açıklığının sağlanması,
- Safra yollarında veya üreter gibi idrar yolu dokularında taş gibi tıkayıcı maddelerin giderilerek yeniden tekrarlanmasının önlenmesi,
- Bronşlarda açıklığın sağlanarak solunum sisteminin korunması.
Stent Nasıl Uygulanır?
Stent işleminin 8 saat öncesinden itibaren hastaların yemek yememesi gereklidir. Bununla beraber, özellikle kan sulandırıcı gibi kanama kontrolünü zorlaştıran ilaçlar, operasyondan belirli süre öncesinde kesilir. Ameliyata yakın dönemlerde hastaların sigara ve alkol kullanmaması, soğuk algınlığı gibi enfeksiyonların varlığında derhal doktora haber vermesi ve diğer hastalıklarıyla alakalı tedavi düzenlemeleri için hekim talimatlarına uyulması istenir.
Stent uygulama prosedürü yüksek derecede girişken bir ameliyat değildir ve belirli görüntüleme teknikleri altında gerçekleştirilir. İşlem öncesinde kasıktaki büyük damar yapıları belirlenir. İnik bir balon etrafına sarılı olan stent, kasıktaki damarlardan kalbin ilgili damarına kadar yönlendirilerek uygun pozisyona yerleştirilir. Balonun şişirilmesiyle stent yerine yerleştirilir, ardından balon indirilir ve geri çıkarılır. İşlem sonrasında girişim bölgesi dikilerek baskılı pansuman yapılır ve takip edilir.
Benzer şekilde, damar dışı yapılara yerleştirilen stentlerde de ilgili bölgenin radyolojik görüntülemeleri ışığında vücut dışında yönlendirilen kateterler yardımıyla stent doğru bölgeye konumlandırılır.
Stent Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Stent uygulaması, her girişimsel ameliyatta olduğu gibi beraberinde bazı riskler barındırır. Bu doğrultuda, aşağıdaki sağlık problemleri stent uygulamasını takiben gelişebildiğinden, takip ve tedavide dikkat edilmesi gerekir:
- İşlem sırasında kullanılan ilaç ve kontrast maddelere karşı alerjik reaksiyon gösterilmesi,
- İşlem yerinde kanama,
- Uygulanan damarlarda tıkanıklık,
- Damar içi pıhtılaşma ve buna bağlı kalp krizi gibi komplikasyonlar,
- İşlem bölgesinde enfeksiyon,
- Damar dışı dokulara uygulanan stentlerde madde birikimine bağlı tıkanıklık,
- Stent sonrası ikincil gelişen damar tıkanıklıkları.
Hastalara stent uygulama kararı, hekimle iş birliği içinde alınmalıdır. Hastanın mevcut sağlık sorunu ile stent sonrası gelişebilecek komplikasyonlar birlikte değerlendirilerek, hastanın faydasına olacak prosedür hekim onayı ve ihtiyatla uygulanmalıdır. Hastanın anesteziye duyarlılık veya kanamaya yatkınlık gibi sağlık sorunları varsa, hekim tarafından işlem öncesinde gerekli önlemler alınacaktır.
İşlem sonrasında, özellikle damar içi yerleştirilen stentlerde, damar yolunun yeniden daralmaması veya pıhtı ile tıkanmaması için hastaya uzun dönem veya sürekli kullanılması gereken kan sulandırıcı (antikoagülan) ilaç tedavisi verilmesi gerekebilir. Ameliyat sonrası hastalar ağır egzersiz yapmamalı, vücutlarını yormamalı ve kesinlikle sigara kullanmamalıdır.