Bağışıklık sistemi, vücuda ait olmayan her türlü oluşuma karşı tepki vererek vücudun sağlık ve bütünlüğünü korur. Ancak bazı kişilerdeki bağışıklık sistemi elemanları, vücudun kendi doku veya organizmalarını yabancı olarak algılayıp kontrolsüz tepki vererek çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sağlık sorunlarından biri lupus hastalığıdır.
Lupus Nedir?
Sistemik lupus eritematozus, SLE veya lupus hastalığı; vücudun kendi hücreleri tarafından üretilen çeşitli maddelere karşı bağışıklık sisteminin reaksiyon göstermesi sonucu, çeşitli doku ve organlarda yaygın iltihaplanmanın görüldüğü romatolojik bir hastalıktır. Lupus hastalığı, hastanın kişisel özellikleri ve farklı çevresel faktörlerin etkisiyle zaman zaman şiddetlenen veya azalan semptomlara sahip olan, kronik bir hastalıktır.
Lupus hastalığının sebep olduğu iltihabi reaksiyonlar vücudun hemen her dokusunda görülebildiğinden, klinik tabloda çoklu organ tutulumu izlenebilir. Bu anlamda; cilt, kan hücreleri, solunum sistemi, kalp-damar sistemi veya boşaltım sistemi gibi pek çok organ ve dokuda lupusa bağlı iltihaplanmalar görülebilir.
Lupus Neden Olur?
Lupus hastalığının asıl nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, çalışmalar ışığında belirli genetik ve çevresel faktörlerin hastalığın ortaya çıkışında rol oynadığı düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin vücut hücrelerine reaksiyon göstermesine yatkınlık oluşturan belirli gen dizilimlerine sahip kişilerde lupusa daha sık rastlanmaktadır.
Güneşin zararlı ışınları arasında sayılan ultraviyole ışınları, bazı ilaçlar, virüs enfeksiyonları, fiziksel veya duygusal stres durumu ve travmalar lupus hastalığının gelişimini tetikleyebilir. Özellikle kadınlarda daha sık görülmesi, adet ve gebelik dönemlerinde semptomların şiddetlenmesi nedeniyle hastalığın östrojen hormonuyla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Lupus Belirtileri Nelerdir?
Lupus vücutta hemen her dokuda izlenebildiğinden, klinikte neden olduğu belirtiler oldukça çeşitlidir. Aşağıdaki belirtiler lupus hastalığında sık görülen belirtiler arasında yer alır:
- Halsizlik,
- Eklem ağrısı,
- Eklemlerde şişlik ve kızarıklık,
- Baş ağrısı,
- Yüzde, yanaklarda ve alında kelebek görünümündeki kızarıklıklar ve döküntüler,
- Saç kaybı,
- Bulantı, kusma, ishal gibi sindirim problemleri,
- Solukluk gibi kansızlığa dair belirtiler,
- Güneşe karşı hassasiyet.
Lupus Tanısı Nasıl Konur?
Lupus tanısı çeşitli klinik ve laboratuvar bulguları doğrultusunda konulabilir. Semptomlar söz konusu olduğunda, aşağıda bulunan 11 kriterden dördünün hastada varlığı durumunda lupus hastalığından şüphelenilebilir:
- Yüzde kelebek şeklinde kızarıklık ve döküntü,
- Cildin güneş ışığına karşı hassas olması ve reaksiyon göstermesi,
- Ciltte veya saçlı deride disk şeklinde pullu, kabarık döküntü,
- Ağızda veya burunda sık çıkan ve tekrarlayan ülserler,
- Eklemlerde iltihaplanma (artrit),
- Akciğer veya kalp zarlarında iltihaplanma,
- Böbrek ile ilgili sorunlar,
- Sinir sisteminin tutulumuna bağlı nörolojik veya psikolojik bulgular,
- Kan hücrelerinin tutulumuna bağlı kansızlık, beyaz hücre düşüklüğü veya kan pulcuğu yetersizliği,
- İmmünolojik bozukluklar,
- Kanda anti-nükleer antikor (ANA) varlığı.
Lupus Tedavisinde Neler Yapılır?
Lupus hastalığı, bağışıklık sisteminin uygunsuz ve kontrolsüz bir şekilde kendi vücut hücrelerine saldırması sonucu geliştiğinden; tedavinin temelini bu yanıtın kontrol altına alınması veya baskılanması yoluyla vücut organ ve dokularının korunması oluşturur. Bu doğrultuda, bağışıklık sistemini baskılamayı veya kontrol altına almayı sağlayan kortikosteroidler, antienflamatuvar ilaçlar; cilt lezyonları için steroid kremler gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir. Hastalığın yol açtığı ağrı, kansızlık, yüksek tansiyon gibi sağlık sorunları için de belirli ilaç tedavileri uygulanır.