Dünyanın birçok ülkesinde menenjit aşısı, rutin aşı takviminde yer alan ve ücretsiz olarak uygulanan bir aşıyken, Türkiye’de menenjit aşısının özel aşılar arasında yer alması ebeveynlerin endişelenmesine sebep olan bir durumdur. Dolayısıyla, konu hakkında doğru ve detaylı bilgi sağlanması oldukça önemlidir.
- İçindekiler
- Menenjit Aşısı Nedir?
- Menenjit Aşısı Yaptıranlar Nelere Dikkat Etmeli?
- Bebeklerde Menenjit Aşısı
- Menenjit Aşısı Yaptırılması Gereken Bir Aşı mı?
- Menenjit Aşısının Yan Etkileri Var mı?
- Menenjit Aşısı Ne Zaman Yaptırılmalı?
- Menenjit Aşısı Sağlık Ocağında Yapılır mı?
- Menenjit Aşısı Kaç Yıl Boyunca Koruma Sağlar?
Oldukça ciddi bir hastalık olan menenjite karşı önlem alınması ve aşı yaptırılması kritik önem taşır. Bu hastalık; 5 yaş altındaki çocuklarda daha sık görülse de ergenlik döneminde olan gençler, yaşlılar ve menenjitin yaygın olarak görüldüğü yerlere seyahat eden kişilerin de menenjit aşısı yaptırması gerekir. Aynı zamanda, hac ve umre giden kişilerin de yaptırması gereken menenjit aşısının nasıl ve nerede yapılacağına dair soruların cevabını bu yazıda bulabilirsiniz.
Menenjit Aşısı Nedir?
Menenjit, beyni saran zarların iltihaplanması sonucu ortaya çıkan ciddi bir rahatsızlıktır. Bakteriyel enfeksiyon kaynaklı olan ve insan sağlığını ciddi anlamda tehdit ederek ölümle sonuçlanabilen menenjit hastalığı, temas ya da öksürük ile insandan insana bulaşır. Özellikle 5 yaş altındaki çocuklarda daha sık görülen menenjit hastalığı, 16-25 yaş arasındaki gençlerde ve 55 yaş üstündeki kişilerde de ortaya çıkabilir. Kalabalık ortamlarda bulaşma riski yüksek olan menenjit, Afrika gibi endemik bölgelere gerçekleştirilen seyahatler sonucunda da bulaşabilir.
Birçok bakteri ve virüs menenjite neden olabilir. Örneğin, meningokok mikrobu, menenjite neden olan üç bakteriden biridir. Bu mikrop da kendi içinde alt kategorilere ayrılır. Bu mikrobun alt kategorileri olan A, B, C, Y, W135 tiplerinin görülme sıklığı coğrafi bölgelere göre değişiklik gösterir. Örneğin, Türkiye’de A, B, Y ve W135 tipleri menenjite yol açar. Bu nedenle, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Türkiye, menenjit hastalığı açısından orta riskli grupta yer alır.
Menenjit mikroorganizmalarına karşı üretilen aşı; A, C, Y ve W135 türlerine karşı etkili olan bir aşıdır. 65 ülkede ruhsatlı olarak yapılan menenjit aşısı, Türkiye’de 2013 yılından beri uygulanmaktadır. Türkiye’de ve diğer pek çok ülkede gelişmiş aşı programlarında bu aşı, 9. aydan itibaren 1 ya da 2 doz şeklinde uygulanır. Ancak, ülkemizde menenjit aşısı ücretsiz rutin aşı programında yer almayan ve özel olarak yaptırılan bir aşıdır.
Menenjit Aşısı Yaptıranlar Nelere Dikkat Etmeli?
Menenjit aşısı yaptıranlar aşıdan sonra görülebilecek komplikasyonlara karşı dikkatli olmalı ve bu durumu ihmal etmemelidir. Aşı uygulaması sonrasında kişide baş ağrısı, aşının yapıldığı bölgede kızarıklık, ateş ve bulantı gibi hafif belirtiler görülebilir. Menenjit aşısı yaptıran kişilerin yarısından fazlasında görülen bu belirtiler 3 ila 7 gün arasında ortadan kalkar. Bunun dışında, kulaklarda çınlama ya da görme bozukluğu durumlarında vakit kaybetmeden hastaneye başvurulmalıdır. Ayrıca, nadiren de olsa bazı kişilerde uzun süreli omuz ağrısı görülebilir. Nefes darlığı, sersemlik, hızlı kalp atışı gibi belirtilerin görülmesi, aşıya karşı alerjik reaksiyon veya beklenmeyen başka acil bir durum olması halinde de aşı yaptıran kişilerin en yakın sağlık kuruluşuna başvurması gerekir.
Bebeklerde Menenjit Aşısı
Menenjitin özellikle 5 yaş altındaki çocuklarda daha sık görülmesinden dolayı, doğumdan belirli bir süre sonrasında bebeklere menenjit aşısı yaptırılması gerekir. Türkiye’de şu an uygulanan iki tane menenjit aşısı türü bulunmaktadır. Aşının türüne göre bebeklerin hangi ayda kaç doz aşı olacağı değişiklik gösterebilir. Aynı zamanda, menenjit aşısının diğer karma aşılar ile aynı anda yapılmamasına dikkat edilmelidir.
Menenjit Aşısı Yaptırılması Gereken Bir Aşı mı?
Sağlık Bakanlığı’nın rutin aşı takviminde yer almamasından dolayı, insanlar menenjit aşısı yaptırmaya gerek olup olmadığı konusunda tereddüt yaşayabilir. Ancak, tedavi edilmediği veya önlem olarak aşı yapılmadığı takdirde duyma kaybı, beyin hasarı, işitme kaybı, uzuv kaybı, böbrek hasarı gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir hastalık olduğu için, hastalıktan korunma amaçlı menenjit aşısı yaptırılması büyük önem taşır. Menenjit aşısı; sadece bebekler için değil, aynı zamanda bağışıklık sistemi zayıf hastalar, kışla ve kamp gibi toplu yaşam alanlarında bulunan kişiler, askere gidenler, hacca giden kişiler ve yurt dışında menenjitin yaygın olduğu yerlere seyahat eden kişiler için de gerekli bir aşıdır. Dalak fonksiyonlarında bozukluk olan kişiler ve HIV virüsü taşıyan hastalar da menenjit aşısı yaptırması gereken hasta grupları arasında yer alır.
Ancak, herhangi bir aşının etken maddesine karşı alerjisi olan kişilerin menenjit aşısı yaptırmaması gerektiği unutulmamalıdır. Aynı zamanda, menenjit aşısının içerisinde yer alan bileşenlerin hamile kadınlar üzerinde herhangi bir etkisinin olup olmadığına dair yeterli kanıt yoktur. Bu nedenle, hem hamile kadınlar hem de aşıya karşı alerjisi olan kişilerin konuyla ilgili ilk olarak uzman bir doktora danışması gerekir.
Menenjit Aşısının Yan Etkileri Var mı?
Menenjit aşısının genel anlamda güvenli bir aşı olduğu söylenebilir. Ancak, aşının yapıldığı bölgede kızarıklık ve ağrı, yorgunluk gibi hafif yan etkiler gözlenebilir. İştah kaybı ya da halsizlik de aşı uygulamasından sonra görülebilecek yan etkiler arasında yer alır. Ancak, bu yan etkiler diğer karma aşılarda da ortaya çıkabilecek yan etkiler olduğundan, menenjit aşısının diğer aşılarla birlikte yapılmaması gerekir. Nadir olarak görülen yan etkilerden biri de Guillain-Barré sendromudur. Bu sendrom, bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine zarar vermesi sonucunda kasların güçsüzleşmesi şeklinde ortaya çıkan bir rahatsızlıktır.
Menenjit Aşısı Ne Zaman Yaptırılmalı?
Menenjit aşıları ikinci aydan itibaren yapılabilir. Aşının türü ve başlangıç yaşına göre dozları değişebilir.
Menenjit Aşısı Sağlık Ocağında Yapılır mı?
Menenjit aşısını sağlık ocağında ücretsiz olarak yaptırmak mümkün değildir. Özel aşılar arasında yer alan menenjit aşısı, genellikle hastanelerde uygulanan bir aşıdır. Ayrıca, seyahat öncesi aşı yaptıracak kişiler Türkiye’nin 43 noktasında bulunan Seyahat Sağlığı Merkezlerinde menenjit aşısı yaptırabilir. Sağlık ocaklarında ise ücret karşılığında sadece riskli grupta bulunan kişilere menenjit aşısı uygulanır.
Menenjit Aşısı Kaç Yıl Boyunca Koruma Sağlar?
Yapılan araştırmalara göre, menenjit aşısının koruyuculuğunun %95-100 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Aşılama sonrasında, kişi menenjit hastalığına karşı ömür boyu bağışıklık kazanır.