Halk arasında ağız yarası olarak da bilinen aft; yuvarlak, sarı ve beyaz, kenarları kırmızı renkte ağızda çıkan ülserlere verilen isimdir. Ağız içinde çeşitli kısımlarda bir ya da birden fazla sayıda ortaya çıkabilecek aft, erkeklere kıyasla kadınlarda daha çok görülür. Hormonal değişiklikler, stres, vitamin ve mineral eksikliği ve bazı rahatsızlıkların afta neden olduğu bilinse de diş ve ağız sağlığına dikkat etmemek, sert ve tahriş edici yiyecekler ile asitli içecekler tüketmek de aft oluşumunu tetikleyebilir. Yaklaşık 10 gün içerisinde kendiliğinden geçebilen aftların iyileşmesini hızlandırmak ve ağrıyı azaltmak için evde uygulanabilecek birtakım basit yöntemler mevcuttur. Ancak, uzun süre geçmeyen ve ağrısı şiddetlenen aftlar için doktora başvurmak gerekir.
Aft Nedir?
Aftöz ülser olarak da adlandırılan aft; dudak ve yanakların iç kısmında, dilde, damakta veya diş etinde görülen oral ülserlere verilen isimdir. Kenarları sarı ya da kırmızı renkte, ortası ise beyaz küçük lezyonlardan oluşan aft, bulaşıcı değildir. Halk arasında ağız yarası olarak da adlandırılan aftın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, darbe, ağız içini ısırma, gıdalara karşı hassasiyet, vitamin eksikliği, stres, ağız ve diş sağlığına dikkat etmeme, bazı hastalıklar ve hormonal değişimlerin aft ile bağlantılı olduğu söylenebilir. Aft, ağız içerisinde hassas bölgelerde ortaya çıkmasından dolayı kişinin yemek yemesine ya da içmesine engel olabileceği gibi, kimi zaman yutma güçlüğüne de neden olur. Aft, genellikle 5-10 gün içerisinde kendiliğinden geçer, ancak aftların ağrısı şiddetli ve uzun sürüyorsa konuyla ilgili bir doktora başvurmak en iyisi olacaktır.
Aft, boyut ve iyileşme süresine göre üç grupta sınıflandırılır. Çapı 1 cm’den küçük olan minör aft, en sık görülen aft türüdür ve iz bırakmadan kısa bir sürede iyileşir. 1 cm’den büyük olan majör aft ise daha uzun sürede iyileşir ve iz bırakabilir. Majör aft, yutak veya yemek borusunda da görülebilir. Herpetiform aft ise çok nadir görülen bir aft türüdür. Çok sayıda ülserin bir arada görüldüğü bu aft, 7 ila 30 gün arasında iyileşir.
Aft Neden Çıkar?
Aftın neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, bazı hastalıklar ve çevresel bazı faktörlerin afta neden olduğu düşünülmektedir. Afta neden olabilecek faktörler şu şekilde sıralanabilir:
- Vitamin ve mineral eksikliği (folik asit, B12, demir, çinko)
- Yanağı ısırmak
- Ağza darbe almak
- Ergenlik, regl veya hamilelik döneminde görülen hormonal değişiklikler
- Sert veya çok sıcak yiyecekler tüketmek
- Stres ve kaygı
- Genetik faktörler
- Gıda hassasiyeti (glüten, çikolata, süt, fıstık, fındık, badem, domates, incir, limon, çilek, inek sütü, sirke, turşu, tuzlu, baharatlı ve acılı yiyecekler)
- Asitli içecekler
- Ağza tam oturmayan takma dişler
- Diş teli kullanımı
- Kırık diş
- Uçuk virüsü
- Bazı ilaçlar
- Bazı romatizmal hastalıklar
- Bazı deri hastalıkları
- Ağız kanseri
- Çölyak hastalığı
- Behçet hastalığı
- Mide mikrobu
- Sigara içmek
- Bağışıklık sisteminin zayıf olması
Aft Nasıl Geçer?
Aft, genellikle 7 ila 10 gün içinde kendiliğinden geçen lezyonlardır. Aftın sebep olduğu ağrı ya da rahatsızlıktan daha kısa sürede kurtulmak için uygulanabilecek basit yöntemler ise şu şekildedir:
- Tahriş edici, sıcak, baharatlı, acı ve asitli yiyecek/içeceklerden uzak durmak
- Vitamin ve mineral takviyesi almak
- Stresten uzak durmak
- Tuzlu ya da karbonatlı su ile gargara yapmak
- Yemeklerden önce aftın üzerine ağız için kullanılan anestezik krem sürmek
- Doktor kontrolünde antibiyotik kullanmak
Aft Oluşumu Nasıl Engellenebilir?
Aft oluşumunu engellemek için evde alınabilecek önlemler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Sert, kabuklu ve tahriş edici yiyeceklerden uzak durmak
- Ağız bakımına özen göstermek
- Düzenli olarak diş doktoruna gitmek
- Dengeli ve sağlıklı beslenerek bağışıklık sistemini güçlü tutmak
- Sigara içmemek
- Diş ipi kullanmak
- Ağza tam oturmayan takma diş kullanmamak
Aft İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Aftın alınan önlemlere rağmen 7 ila 10 gün içerisinde geçmediği durumlarda doktora başvurmak gerekir. İlerleyen aftlar, bazı komplikasyonlara neden olabileceği gibi, ciddi sağlık sorunlarının belirtisi de olabilir. Ayrıca, ağızda çıkan yaralara aşağıdaki belirtilerin eşlik ettiği durumlarda mutlaka bir doktora görünmeli ve gerekli tedavi planı uygulanmalıdır:
- Şiddetli ağrı
- İshal
- Ağız dışında genital bölgede de aft oluşumu
- Aftın 3 haftadan daha uzun sürmesi ve bir türlü iyileşmemesi
Aft Nedir ve Nasıl Geçer? Hakkında Sık Sorulan Sorular
Aftın alınan önlemlere rağmen 7 ila 10 gün içerisinde geçmediği durumlarda doktora başvurmak gerekir.
Çapı 1 cm’den küçük olan olan aftlar, minör aft olarak tanımlanır. En sık görülen aft türüdür ve iz bırakmadan kısa bir sürede iyileşir.