Kalp Krizi Belirtileri ve Nedenleri - Ne Yapılmalıdır?

Kalp Krizi Belirtileri ve Nedenleri - Ne Yapılmalıdır?



Göğüs kafesi içerisinde orta hattın biraz daha solunda bulunan ve insanlar için hayati önem taşıyan kalp, günde ortalama 100 bin kez kasılır. Erkeklerde ortalama 340 gram, kadınlar ise 300 ile 320 gram arasında değişen kalp kaslı bir yapıya sahiptir ve günde 8000 litre kanı dolaşım sistemine pompalar. Kalpte meydana gelen herhangi bir rahatsızlık, kalpkası hastalıkları, koroner kalp hastalıkları, kalp kapak hastalıkları ya da kalp krizi ile sonuçlanabilir.

Kalp Krizi Nedir?

Tıptaki adı ile "miyokard enfarktüs" olarak bilinen kalp krizi halk arasında korkulan rahatsızlıklardan biridir. Pek çok kişi "Kalp krizi nedir?" sorusuna yanıt ararken, birçoğu da "Kalp krizi neden olur?" sorusunu merak eder. Kalp krizi, kalbi besleyen koroner damarların  tıkanması ve bunun sonucunda da kalbin kas dokusunu hasar gördüğü durumdur. Kesilen kan akışı, kalbin ciddi oranda zarar görmesine neden olur. Bu nedenle doğru ve zamanında müdahale ile damarların açılması ve kalp dokusu kaybının önlenmesi gerekir.

Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?

Kalp krizinin hafif ya da ağır pek çok belirtisi olabilir. Kalp krizi geçiren bir kişinin hissettiği birincil belirti şiddetli göğüs ağrısıdır. Göğüs kafesi ardında adeta bir ağırlığın çöktüğü ve baskı yapıcı bir ağrıdan söz edilebilir. Bu tür bir ağrı, nefes alıp verme ya da hareket etme ile azalma ya da artış göstermez. Ağrı aynı zamanda çene, sırt, omuz, kol, karın ya da boyuna da yayılabilir. Bazı durumlarda sağ kol uyuşması kalp krizi belirtisi bile olabilir. Bazı durumlarda ise sol el parmak uyuşması kalp krizi ile ilişkilendirilebilmektedir.

Kalp krizi belirtileri ne kadar sürer konusu da merak edilenler arasındadır. Genel olarak kriz ağrısı gerekli müdahale yapmadan geçmez.

Kalp krizi belirtileri arasında:

  • Mide bulantısı ve kusma,
  • Ani soğuk ter basması,
  • Baş dönmesi,
  • Sıkıntılı genel durum,
  • Çabuk yorulma,
  • Nefes darlığı,
  • Kalp ritim bozukluğu da yer almaktadır.

Kalp krizi belirtisi yaygın bilinenin aksine her zaman şiddetli ve ani göğüs ağrısı şeklinde meydana gelmeyebilir. Bazı insanlar, belirgin şikayetler oluşmadan sessiz ve gizli kalp krizi geçirebilir (özellikle şeker hastalığına sahip olanlar). Erkeklerde kalp krizi belirtileri, kadınlara göre farklı olabilir. Amerikan Kalp Derneği'nin araştırmalarına göre sırt ya da çene ağrısı, nefes darlığı, kusma ve bulantı kalp krizi geçiren erkeklerde daha sık görülmektedir. Buna karşın kadınlarda kalp krizi belirtileri daha çok göğüs kafesi odaklıdır. Erkeklerde bu durum göğüs kafesine baskı ile başlar ve kola doğru yayılır.

Kalp Krizi Nasıl Oluşur

Kalp krizinin altında yatan temel neden damar duvarına biriken kolesterole bağlı oluşan plakların yırtılmasına bağlı oluşan pıhtıdır.  Bu durum sonucunda damar tıkanarak kalp kasının kan ihtiyacı karşılanamamaktadır.  Kalp kası hücreleri ölmeye başlayarak tıkalı bölgede kalp kası fonksiyonunu kaybetmektedir. Her geçen saniye kaybedilen kalp kası hücresi demektedir. Dolayısıyla kalp krizine erken müdahale hayati öneme sahiptir.

Kalp Krizi Nedenleri

Kalp krizi nedenleri içinde en önemli nokat, kolesterol plaklarının arter duvarına birikmesi (ateroskleroz) dir. Bu durum sonucunda damar duvarlarında sertleşme meydana gelecek ve arter iç kanalı daralacaktır. Daralan damarlar vücuda yeterince kan akışı sağlayamazsa, kalp kasına yeterli oranda oksijenli kan gidemez. "Kalp krizi neden olur" sorusuna verilecek diğer yanıtlar arasında sağlıksız beslenme, aşırı stres, genetik yatkınlık ya da sigara öncelikli nedenler olarak sayılabilir.

Pek çok insanlar koroner damarlara yağ ya da plak birikimi yıllar boyunca sessiz şekilde devam eder. Üst üste eklenen faktörler zamanla damarların tıkanmasına neden olurken, özellikle sigara kullanımı bu konuda hızlandırıcı etki olarak rol oynar. Sigara kullanan kadın ve erkek fark etmeksizin kalp krizi riski 3 kat daha fazladır.

Kalp krizinin diğer bir nedeni de kötü kolesterol olarak tanımlanan LDL oranının yüksek olmasıdır. Bu tür kolesterolü en alt seviyede tutmak için işlenmiş et (salam, sucuk, sosis), kırmızı et, midye, kalamar, kızartma, sakatat, krema, mayonez, tam yağlı ürünler ve tereyağı gibi gıdalardan uzak durulması gerekir.

Şeker hastalığına sahip olmak da kalp krizi riskini artırabilir. Yapılan araştırmalara göre, şeker hastalığı bulunan kişilerin daha sık kalp krizine yakalandıklarını ortaya koymaktadır. Şeker hastalığı, damar duvarlarındaki esnekliği yok eder, kandaki pıhtılaşma seviyesini artırır ve damar iç yüzeyindeki hücrelerin daha kolay hasar almasına neden olur. Bunların yanı sıra fiziksel aktivite azlığı ve sağlıksız beslenme gibi durumlar da eklenince kalp krizi riski ortaya çıkar.

Kalp krizinin diğer nedenleri şöyle sıralanabilir:

    • Yüksek tansiyon (hipertansiyon),
    • Obezite,
    • Fiziksel aktivite azlığı,
    • Doğuştan getirilen kalp hastalıkları,
    • Yaş (kadınlarda >55, erkeklerde >45).

Kalp Krizi Ne Kadar Sürer?

    Göğüste yanma ve sıkışma hissi, solgunluk, terleme ve nefes darlığı, kalp krizinin ilk belirtileri arasındadır. Bu belirtiler eğer kalp damarı tam tıkanmış ise saatler boyu devam edebilir, gerekli müdahale yapılmadan ağrının geçmesi çok olası değildir. Eğer damar tam tıkanmamışsa, damarda daralma mevcutsa  10-15 dakika kadar şiddetli göğüs ağrısı şeklinde kendini göstermektedir. Kalp krizi ne kadar sürer diye merak edenler, bu belirtileri takip etmeli ve belirtiler görüldüğü andan itibaren alınması gereken önlemleri doğru ve hızlı şekilde almalıdır.

Kalp Krizi Anında Ne Yapılmalı?

Kalp krizi anında ne yapılmalı sorusu, pek çok kişi için hem kriz anında kendisi için hem de yakınları için önem taşıyan bir konudur.  Kalp krizinin ilk ve en güçlü işareti olan göğüs ağrısı, baskı ve yanma şeklinde başlar ve sonrasında boyun ve kola doğru yayılır. Sırtta ve alında soğuk terleme başlar. Bazen şiddetli bulgular eşliğinde ortaya çıkan kalp krizi, bazen de hafif bir rahatsızlık şeklinde görülebilir. Bu esnada ağrı hareket etmekle artar, dinlenmekle azalsa da tamamen geçmez. Yarım saatten uzun sürebilir ve soğuk terleme ile mide bulantısı eşlik edebilir. Bu nedenle hafif ya da şiddetli göğüs ağrıları her zaman dikkate alınmalıdır.

Kalp krizi anında dakikalar ile yarışılır. En kısa sürede bir sağlık birimine ulaşmak gerekir. Kalp krizi geçiren kişi asla kendi başına hastaneye gitmemeli, merdiven çıkmak gibi daha çok oksijen gerektiren hareketleri yapmaktan kaçınmalıdır. Hem kendiniz için hem de çevrenizdeki kalp krizi geçiren kişiler için alabileceğiniz ilk önlemler şunlar olabilir:

    • Kalp krizi belirtilerinden biri başladığı ilk yapılacak iş profesyonel yardım çağırmaktdır. Yani hemen 112 aranmalıdır.
    • Eğer yalnızsanız ve telefonunuza yakın bir yerde ise ambulansı ve yakınlarınızı arayarak haber verin.
    • Üzerinizdeki kravat ya da gömlek gibi kıyafetlerin yaka kısımlarını gevşetin/açın.
    • Kalp krizi ilkyardım gerektiren bir durum olduğundan, yanınızda deneyimli biri varsa yardım isteyin. Kişi ilkyardım eğitimi almamışsa, size müdahale etmesine izin vermeyin ve ambulansı aramasını isteyin. Kalp krizi geçiren kişi ne kadar yakınınız olursa olsun ilkyardım eğitiminiz yoksa siz de müdahale etmemelisiniz.
    • Mümkünse pencere ve kapıları açarak ortamın bol oksijenle dolmasını sağlayın.
    • Kalp krizine araba kullanırken yakalanırsanız, hemen aracı kenara çekin ve yardım isteyin.

Kalp Krizi Nasıl Önlenir?

Kalp krizi riskini azaltmak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak, kalp sağlığını korumak için kritik bir adımdır. Sağlıklı beslenme, özellikle doymuş yağlardan ve trans yağlardan kaçınarak, meyve, sebze ve tam tahıllı gıdalar tüketmek de kalp sağlığını destekler. Sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak da kalp krizi riskini azaltmada etkili yöntemlerdir. Ayrıca, düzenli sağlık kontrolleri yaptırarak kan basıncı, kolesterol ve kan şekeri seviyelerinin kontrol altında tutulması, kalp krizi riskini azaltmada önemli rol oynar.

Kalp Krizi Sonrası Bilinç Kaybı Ne Zaman Düzelir?

Kalp krizi sonrası bilinç kaybı genellikle kalp krizi anında yaşanan oksijen yetersizliğinden kaynaklanır. Bilinç kaybının süresi, kalp krizinin şiddetine ve müdahalenin zamanlamasına bağlı olarak değişir. Hastanın bilinç kaybından ne kadar çabuk kurtulacağı, yapılan tedavi ve tıbbi müdahalelerin etkinliğine bağlıdır. Genellikle, başarılı bir tedavi ve rehabilitasyon süreci ile bilinç kaybı birkaç saat ile birkaç gün arasında düzelebilir. Ancak bazı durumlarda, kalp krizi sonrası beyin hasarı meydana gelebilir ve bilinç kaybı daha uzun sürebilir.

Kalp Krizi Kan Tahlilinde Çıkar mı?

Kalp krizi geçiren bir kişinin kan tahlillerinde bazı belirteçler tespit edilebilir. Kalp krizi sonrası kan testlerinde troponin seviyeleri yükselir, bu da kalp kasının hasar gördüğünü gösterir. Troponin, kalp kasına özgü bir proteindir ve kalp krizi durumunda kan dolaşımına salınır. Ayrıca, kreatin kinaz-MB (CK-MB) ve miyoglobin gibi diğer enzimler de kalp krizi belirtisi olarak kan testlerinde yükselebilir. Bu belirteçler, kalp krizi tanısında ve şiddetinin belirlenmesinde önemli rol oynar. Dolayısıyla, kan tahlilleri kalp krizinin teşhisinde kritik bir öneme sahiptir.

Genç Yaşta Kalp Krizi Neden Olur?

Genç yaşta kalp krizi genellikle genetik faktörler ve yaşam tarzı ile ilişkilidir. Ailede kalp hastalığı öyküsü bulunan gençler, daha yüksek risk altındadır. Ayrıca, kötü beslenme alışkanlıkları, obezite, sigara kullanımı ve yüksek stres seviyeleri genç yaşta kalp krizi riskini artıran faktörlerdir. Diyabet, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol seviyeleri de genç yaşta kalp krizi riskini artıran sağlık sorunları arasındadır. Bu faktörlerin yanı sıra, fiziksel aktivite eksikliği de genç yaşta kalp krizi riskini önemli ölçüde artırabilir.

Stent Takılan Hasta Tekrar Kalp Krizi Geçirir mi?

Kalp krizi sonrası, tıkanan damarın açılması için anjiyo yapılmasına karar veren doktor tarafından stent kullanılarak tıkamış arter(ler) açılmaktadır. Kalp krizi geçiren hastaya ilk müdahalelerden biri olarak görülen stent takılması, uzman doktor tarafından ve hastane ortamında yapılmalıdır. Cerrahi bir müdahale olarak tanımlanan stent takılması, tıpkı diğer ameliyatlarda olduğu gibi bazı riskler taşır. Bunun yanı sıra stent takıldıktan sonra bazı damarların stent almama gibi riski de bulunmaktadır. Bu da akıllara "Stent takılan hasta tekrar kalp krizi geçirir mi?" sorusunu getirir. Belirtildiği üzere, stent almama durumunda yeniden tıkanma ya da damarda daralma meydana gelirse, hasta ikinci bir kalp krizi geçirebilir. Bu nedenle stent takılmasından sonraki süreçte belirtilen süre boyunca verilen ilaçlar düzenli şekilde kullanılmalı, uzman doktorun tavsiyelerine uyulmalı ve gerekli kontroller aksatılmamalıdır.

Prof. Dr.
Bengi Başer
Kardiyoloji
MEDICANA KADIKÖY
Profili Gör
Oluşturma: 08.10.2020 04:47
Son Güncelleme: 03.06.2024 04:04
Oluşturan: Bengi Başer
+A A-

İlgili Bölüm Hekimleri