Feokromositoma, adrenal bezde gelişen nadir, genellikle kanserli olmayan (iyi huylu) bir tümördür. Hastaların %10’u kanserli tümördür. Her böbreğin üstünde bir tane olmak üzere iki adrenal beziniz vardır. Genellikle bir feokromositoma, yalnızca bir adrenal bezde gelişir. Ancak her ikisinde de tümörler , böbrek üstü bezi dışındaki sinir dokusundanda gelişebilir.
Feokromositomunuz varsa, tümör yüksek tansiyona, baş ağrısına, terlemeye ve panik atak semptomlarına neden olabilecek hormonları salgılar. Feokromositoma tedavi edilmezse, diğer vücut sistemlerinde ciddi veya yaşamı tehdit eden hasar meydana gelebilir.
Feokromositomaların çoğu 20 ile 50 yaş arasındaki insanlarda keşfedilir. Ancak tümör her yaşta gelişebilir. Feokromositoma ameliyatı genellikle kan basıncını normale döndürür.
Feokromositoma Belirtileri Nelerdir?
Feokromositomaların belirti ve semptomları genellikle şunları içerir:
- Yüksek tansiyon
- Baş ağrısı
- Ağır terleme
- Hızlı kalp atımı
- Titremeler
- Yüzdeki solgunluk
- Nefes darlığı
- Panik atak tipi semptomlar
Daha az yaygın belirti veya semptomlar şunları içerebilir:
- Kaygı veya kıyamet duygusu
- Kabızlık
- Kilo kaybı
Yukarıda listelenen semptomlar sürekli olabilir veya bazen ortaya çıkabilir veya güçlenebilir. Aşağıdakiler gibi belirli aktiviteler veya koşullar semptomları daha da kötüleştirebilir:
- Fiziksel çaba
- Kaygı veya stres
- Vücut pozisyonundaki değişiklikler
- Emek ve teslimat
- Cerrahi ve anestezi
Kan basıncını etkileyen bir madde olan tiramin içeriği yüksek yiyecekler de semptomları daha da kötüleştirebilir. Tiramin, fermente edilmiş, bekletilmiş, salamura edilmiş, iyileştirilmiş, olgunlaşmış yiyeceklerde yaygındır. Bu yiyecekler şunları içerir:
- Peynir
- Bira ve şarap
- Çikolata
- Kurutulmuş veya tütsülenmiş etler
Semptomları daha da kötüleştirebilecek bazı ilaçlar şunları içerir:
Fenelzin (Nardil), tranilsipromin (Parnate) ve izokarboksazid (Marplan) gibi monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI'ler), bazı ritim düzenleyici, tansiyon ilaçları (metoprolol, propronolol gibi beta-bloke edici ilaçlar) şikayetleri dahada artırabilir.
Amfetamin veya kokain gibi uyarıcılar
Feokromositoma Nedenleri Nelerdir?
Araştırmacılar feokromasitomaya neyin sebep olduğunu tam olarak bilmiyorlar. Tümör, adrenal bezin merkezinde bulunan, kromaffin hücreleri adı verilen özel hücrelerde gelişir. Bu hücreler, başta adrenalin (epinefrin) ve noradrenalin (norepinefrin) olmak üzere kalp atış hızı, kan basıncı ve kan şekeri gibi birçok vücut fonksiyonunu kontrol etmeye yardımcı olan belirli hormonları salgılar.
Hormonların Rolü Nedir?
Adrenalin ve noradrenalin, algılanan bir tehdide vücudunuzun savaş ya da kaç tepkisini tetikler. Hormonlar kan basıncınızın yükselmesine ve kalbinizin daha hızlı atmasına neden olur. Hızlı tepki vermenizi sağlayan diğer vücut sistemlerini hazırlarlar. Bir feokromositoma, bu hormonların daha fazlasının salınmasına ve tehdit edici bir durumda olmadığınız zamanda da salınmalarına neden olur.
Feokromositoma ile İlgili tümörler Nelerdir?
Kromaffin hücrelerinin çoğu adrenal bezlerde bulunurken, bu hücrelerin küçük kümeleri de kalp, baş, boyun, mesane, karın arka duvarı ve omurga boyuncadır. Bu alanlarda gelişen feokromositomalara Paraganglioma adı verilir, bu tömürde kromaffin hücre tümörüdür, vücut üzerinde aynı etkilere neden olabilir.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Bazı nadir kalıtsal bozuklukları olan kişilerde feokromositoma veya paraganglioma riski artar. Bu bozukluklarla ilişkili tümörlerin kanserli olma olasılığı daha yüksektir. Bu genetik koşullar şunları içerir:
Çoklu endokrin neoplazi, tip 2 (MEN 2), vücudun hormon üreten endokrin sisteminin birden fazla yerinde görülen tümörlere sebebiyet veren hastalıktır. Bu durumla ilişkili diğer tümörler; tiroid, paratiroid, dudaklar, dil ve gastrointestinal sistemde görülebilir.
Von Hippel-Lindau hastalığı, merkezi sinir sistemi, endokrin sistem, pankreas ve böbrekler dahil olmak üzere çeşitli yerlerde bulunan tümörlere neden olabilir.
Nörofibromatozis 1 (NF1) ciltte çok sayıda tümör (nörofibromlar), pigmentli cilt lekeleri ve optik sinir tümörlerine sebebiyet verebilir.
Kalıtsal paraganglioma sendromları, feokromositomalar veya paraganglioma ile sonuçlanan kalıtsal bozukluklardır.
Feokromositoma Komplikasyonları Nelerdir?
Yüksek tansiyon birden fazla organa, özellikle kardiyovasküler sistem dokularına, beyne ve böbreklere zarar verebilir. Bu hasar, aşağıdakiler dahil bir dizi kritik duruma neden olabilir:
- Kalp hastalığı (ritim bozukluğu, çarpıntı, kalp yetmezliği)
- İnme (beyin kanaması)
- Böbrek yetmezliği
- Gözün sinirleri ile ilgili sorunlar (göz içi kanama)
- Kanserli tümörler
- Ana damarlarda yırtılma
Nadiren feokromositoma kanserlidir (kötü huyludur) ve kanserli hücreler vücudun diğer bölgelerine yayılır. Feokromositoma veya paragangliomadaki kanserli hücreler en sık lenf sistemine, kemiklere, karaciğere veya akciğerlere gider.
Ne zaman doktora görünmeli?
Yüksek tansiyon feokromasitomanın birincil belirtisi olmasına rağmen, yüksek tansiyonu olan çoğu insanda adrenal tümör yoktur. Aşağıdaki faktörlerden herhangi biri sizin için geçerliyse doktorunuzla konuşun:
- Mevcut tedavi ile yüksek tansiyonu kontrol etmede zorluk
- Yüksek tansiyonun ara ara kötüleşmesi
- Ailede feokromositoma öyküsü
- Ailede ilgili bir genetik bozukluk öyküsü: çoklu endokrin neoplaziTip 2; von Hippel-Lindau hastalığı; ailesel paraganglioma veya nörofibromatozis 1
- Feokromositoma belirti ve bulgusu olanlarda (hiperadrenerjik ataklar)
- Dirençli hipertansiyon
- Anestezi, entübasyon, cerrahi, gebelik, anjiografi sırasında tansiyonun çok yükselmesi
- Genç yaşta hipertansiyon
Feokromositoma Tanısı Neden Önemlidir?
Feokromositomanın tanınması önemlidir, çünkü:
- Ortalama %10’u kanserdir.
- Ölümcül olabilecek hipertansif krize yol açabilir
- Tümörün cerrahi rezeksiyonu ile kür sağlanabilir
Feokromositoma Tedavisi Nasıldır?
Feokromositomada temel tedavi tümörün cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Tümörlerin çoğu iyi huyludur ve çıkartılabilir.