Hantavirüsler esas olarak kemirgenler tarafından yayılan bir virüs ailesidir ve dünya çapında insanlarda çeşitli hastalık sendromlarına neden olabilir. Herhangi bir hantavirüs ile enfeksiyon, insanlarda hantavirüs hastalığına neden olabilir.
- İçindekiler
- Hanta Virüs Çeşitleri Nelerdir?
- Hanta Virüs Nasıl Bulaşır?
- Hangi Hayvanlar İnsanlara Hantavirüs Verebilir?
- Hanta Virüsünün Kuluçka Dönemi Kaç Gündür?
- Hanta Virüsü Belirtileri Nelerdir?
- Hantavirus Pulmoner (Akciğer) Sendrom (HPS) Nedir?
- Hemorajik Ateşli Renal(Böbrek) Sendrom (HFRS) Nedir?
- Hanta Virüs için Kullanılan Tanısal Yöntemler Nelerdir?
- Hanta Virüs’ün aşısı var mıdır?
- Hanta Virüs Nasıl Tedavi Edilir?
Amerika'daki Hantavirüsler “Yeni Dünya” hantavirüsleri olarak bilinir ve Hantavirüs Pulmoner (akciğer) Sendromuna (HPS) neden olabilir. “Eski Dünya” hantavirüsleri olarak bilinen diğer hantavirüsler çoğunlukla Avrupa ve Asya'da bulunur ve Hemorajik Ateşli Renal (Böbrek) Sendromuna (HFRS) neden olabilir.
Hanta Virüs Çeşitleri Nelerdir?
Bu grupta bulunan virüsler temel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir:
1. Bunyavirüs
a. Bu cins Hanta virüs üyeleri arasında
i. Bunyamero virüs,
ii. Kaliforniya ensefaliti virüsü,
iii. La Crosse virüsü
2. Hantavirüs,
b. Bu cins Hanta virüs üyeleri arasında
i. Hantaan virüs
ii. Muertto Canyon virüs
3. Phlebovirüs
a. Bu cins Hanta virüs üyeleri arasında
i. Rift Vadisi Ateşi virüsü
4. Nairovirüs
a. Bu cins Hanta virüs üyeleri arasında
i. Kırım-Kongo HA virüsü
5. Tospovirüs
a. Bu cins Hanta virüsler insanlarda patojen (hastalığa neden olmaz) değildir.
Hanta Virüs Nasıl Bulaşır?
Her hantavirüs serotipinin spesifik bir kemirgen konakçı türü vardır. İdrar, dışkı ve tükürükte dökülen aerosolize virüs yoluyla ve daha az sıklıkla enfekte olmuş bir konakçıdan bir ısırıkla insanlara yayılır. Amerika Birleşik Devletleri'nde Hantavirus Pulmoner Sendroma (HPS) neden olabilecek en önemli hantavirüs, geyik faresi tarafından yayılan Sin Nombre virüsüdür.
Fareler ve diğer bazı kemirgenler hantavirüs taşıyıcısıdır. Özellikle kırsal bölgelerde ve şehirlerde insanlar için ciddi tehlike teşkil ederler. Dünyada da oldukça yaygındır. Kemiricilerde kronik asemptomatik bir enfeksiyon oluşur. Viremi neticesinde virüslar en yoğun olarak hayvanın dalak, böbrek ve daha çok da akciğerlerinde yerleşir. Virüsü taşıyan asemptomatik kemiricilerin idrarı, dışkısı ve sekresyonları çevreyi ve ortam havasını enfekte edebilir.
İnsana bulaş yolunun özellikle enfekte kemirgenlerinin virüs bulaşlı çıkartılarının, solunması aracılığıyla olduğu düşünülmektedir. Kemirgenin insanı ısırmasıyla virus geçişi çok nadirdir. Hantavirüs temasla insandan insana geçmez. Yapılan araştırmalar virüsün kan transfüzyonuyla da geçmediğini göstermiştir.
Hantavirüsün inek, tavuk gibi çiftlik hayvanları veya kedi, köpek gibi ev hayvanları tarafından taşınmazlar, ancak bu hayvanlar kemiricilerle temas halindeyseler onların çıkartılarını taşıyarak aracılık yapabilirler.
Hangi Hayvanlar İnsanlara Hantavirüs Verebilir?
Fareler ve diğer bazı kemirgenler hantavirüs taşıyıcısıdır. Kemirgenler ve fareler bu virüsten etkilenmezler. Kronik asemptomatik bir enfeksiyon oluşur, ancak hasta olmazlar, sadece taşıyıcıdırlar. Bir ay ile 12 ay boyunca bu virüsü dışkı veya idrar yolu ile etrafa yayarlar.
Hantavirüsün inek, tavuk gibi çiftlik hayvanları veya kedi, köpek gibi ev hayvanları tarafından taşınmazlar, ancak bu hayvanlar kemiricilerle temas halindeyseler onların çıkartılarını taşıyarak aracılık yapabilirler.
Hanta Virüsünün Kuluçka Dönemi Kaç Gündür?
Kuluçka dönemi hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte kuluçka süresi 12 ila 21 gündür. İstisnai olarak, kişisel immün baskılanma durumlarında, sıcaklık ve nem oranına da bağlı olarak 5-60 gün arası değişebilir. Ortalama olarak virusun alımından 1-5 hafta sonra bulgular görünmeye başlar.
Hanta Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Hanta Virüsünün belirtilerini Erken ve Geç Belirtiler olmak üzere 2 grupta toplamak mümkündür.
- Hanta Virüsün Erken Belirtileri:
Yorgunluk, ateş, kalça, sırt, omuz gibi büyük kas gruplarında ağrıyı içerir. Ayrıca baş ağrısı, baş dönmesi, karın ağrısı, ishal, kusma, bulantı gibi nonspesifik semptomlar da görülebilir.
- Hanta Virüsün Geç Belirtileri:
Hastalığın başlangıcından 4-10 gün sonra, Hanta Virüs Pulmoner Sendrom(HPS) tablosu gelişir. Akciğer ödemi ve buna bağlı olarak öksürük, nefes darlığı gibi bulgular görülür.
HFRS sendromu gelişmişse: Oligüri (İdrar miktarında azalma) ve böbrek yetmezliği gelişir. Geç tablo olarak kulak ağrısı, boğaz ağrısı gibi nadir semptomlar da görülebilir.
Hantavirus Pulmoner (Akciğer) Sendrom (HPS) Nedir?
Enfeksiyonun ilk günlerinde ateş, kas ağrısı, peteşiyel kanamalar, karın ağrısı, baş ağrısı, öksürük, bulantı, kusma gibi nonspesifik klinik bulgular görülür. Bunu takiben aniden takipne, taşikardi, hipotansiyon, akciğer ödemi ve akut solunum yetmezliği sonucunda ölüm meydana gelir. Laboratuvar bulguları olarak lökositoz, trombositopeni, hemakonsantrasyon ve LDH yüksekliği görülebilir. Akciğerlerin histopatolojik incelemesinde şiddetli pulmoner ödem interstisyel pnömoni saptanmıştır.
Hemorajik Ateşli Renal(Böbrek) Sendrom (HFRS) Nedir?
Bu hastalarda 1-2 haftada ortadan kalkan ani yüksek ateş görülür. Buna bulantı, kusma, iştahsızlık, halsizlik, konjunktivitis, proteinüri, hipertansiyon veya hipotansiyon eşlik eder. İlk 3-7 gün başlayan bu genel durum bozukluklarını oligüri, anüri veya diürezle devam edip böbrek yetmezliği ile sonuçlanan çeşitli hemorajiler ve hematüriler izleyebilir. Hastalığa yakalananlarda ölüm oranı % 7’dir. Laboratuvar bulgusu olarak lökositoz, trombositopeni, proteinüri, üre yüksekliği, kreatinin yüksekliği gibi nonspesifik bulgular karşımıza çıkar.
Hanta Virüs için Kullanılan Tanısal Yöntemler Nelerdir?
Serolojik yöntemler (ELISA, FIA, İmmunblot), moleküler yöntemler, immunohistokimyasal yöntemler, hücre kültürü (Vero E6-BSL 3 düzeyi)'nden yararlanılır.
Hanta Virüs’ün aşısı var mıdır?
Hanta Virüsün aşısı yoktur.
Hanta Virüs Nasıl Tedavi Edilir?
Günümüzde Hantavirüs enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan spesifik bir antiviral ilaç yoktur. Esas tedavi, semptomların kontrolüne yönelik destek tedavisidir.
Sonuç olarak, hantavirüs enfeksiyonlarının tedavisinin esasını erken tanı, hızla 3. basamak sağlık merkezine uygun koşullarda transport ve iyi bir destek tedavisi oluşturmaktadır.